Nederland heeft een sterke traditie waar het gaat om de inspanningen voor de bevordering van mensenrechten. Nederland onderkent het belang van een nationaal mensenrechteninstituut, onder meer door aanvaarding van VN-resolutie 48/134 van 20 december 1993 en de daarin opgenomen Paris Principles. Deze resolutie schrijft de vorming van een nationaal mensenrechteninstituut voor dat onafhankelijk van de nationale regering de mensenrechten bevordert en beschermt. Nederland heeft een sterke traditie waar het gaat om de inspanningen voor de bevordering van mensenrechten. Nederland onderkent het belang van een nationaal mensenrechteninstituut, onder meer door aanvaarding van VN-resolutie 48/134 van 20 december 1993 en de daarin opgenomen Paris Principles. Deze resolutie schrijft de vorming van een nationaal mensenrechteninstituut voor dat onafhankelijk van de nationale regering de mensenrechten bevordert en beschermt. In 2012 werd hiertoe in Nederland het College voor de Rechten van de Mens opgericht.

Het College is een zgn. ZBO plus en bestaat uit een voorzitter en acht leden. Daarnaast zijn negen plaatsvervangend collegeleden benoemd. Het College wordt geadviseerd door een Raad van advies bestaande uit een voorzitter en negen leden. De voorzitter van de Raad voor de Rechtspraak, de Nationale ombudsman en de voorzitter van het College bescherming persoonsgegevens zijn vaste leden van de Raad van advies.

In de memorie van toelichting bij de wet College voor de Rechten van de Mens is opgenomen dat twee jaar na de oprichting van het College een evaluatie van de werkzaamheden en het functioneren van het College zal plaatsvinden. Deze evaluatie is uitgevoerd door Pro Facto en richte zich op een beoordeling van de prestaties van het Colleges in relatie tot de ambities bij oprichting en de beschikbare middelen. De volgende vragen stonden centraal:

Wat is de ambitie met het College voor de rechten van de mens, hoe functioneert het College en hoe is de wijze waarop het beschikbare budget is ingezet te beoordelen?

Hoe beoordelen het College, de stakeholders en onafhankelijke deskundigen het aan het College toegekende budget, gegeven de ambitie die met het College bestaat?

Klik HIER om het eindrapport te downloaden.

De rekenkamercommissie Het Hoogeland laat door Pro Facto onderzoek uitvoeren naar de kwaliteit van de bestuurlijke informatievoorziening in de gemeente Eemsmond. De volgende onderzoeksvraag staat daarbij centraal:

Is de kwaliteit van raadsvoorstellen en de informatievoorziening aan de raad voldoende om de raad zijn kaderstellende en controlerende rol goed te laten uitvoeren? Welke verbeteringen zijn hierin eventueel mogelijk?

In Enschede wonen relatief veel mensen met een armoedeprobleem en hebben die niet genoeg geld voor alle eerste levensbehoeften zoals voedsel, verwarming en medicijnen, zo blijkt uit onderzoek van Pro Facto dat is uitgevoerd in opdracht van de rekenkamercommissie Enschede. In het kader van het onderzoek zijn mensen uit de doelgroep van het Enschedese armoedebeleid geïnterviewd. Deze gegevens zijn afgezet tegen landelijke cijfers. Gebleken is dat het armoedeprobleem in Enschede relatief groot is.

De gemeente heeft volgens het onderzoek het armoedebeleid niet gebaseerd op een grondige analyse van het armoedeprobleem. Als voorbeeld kan gelden dat veel minima een slechte gezondheid hebben, maar dat niet bekend is of die slechte gezondheid door armoede komt of de armoede een gevolg is van een slechte gezondheid. Ook moet de gemeente meer de vinger aan de pols leggen bij de zogenoemde beleidsinstrumenten zoals het formulierenadviespunt. Helpt dat mensen zelfredzaam te maken of maakt het inwoners juist afhankelijk?

De regels voor mensen met een minimuminkomen zijn ingewikkeld en er volgen snel sancties als niet of niet goed aan de eisen wordt voldaan. Volgens de Rekenkamercommissie moeten hulpverleners sneller ingrijpen als ze signalen van fraude krijgen om verdere problemen te voorkomen en moet er meer bekendheid worden gegeven aan de website Geldkompas, de Stichting Present en het Meldpunt huurschuld.

Klik hier om het eindrapport Participeren in noaberschap. Armoede, participatie en beleid in Enschede te downloaden.

Voor meer informatie over het onderzoek kunt u contact opnemen met Niko Struiksma.

De Wet op het onderwijstoezicht (WOT) regelt de wijze waarop in Nederland toezicht wordt gehouden op de kwaliteit van het onderwijs. Dit toezicht wordt uitgeoefend door de Inspectie van het Onderwijs Kern van het toezicht is dat scholen worden beoordeeld op de kwaliteit van het onderwijs en dat dat oordeel openbaar wordt gemaakt. Scholen die niet aan de normen voldoen, worden gekwalificeerd als zwak of zeer zwak. Deze scholen krijgen maximaal twee jaar de tijd de kwaliteit van het onderwijs weer op een aanvaardbaar niveau te brengen. In deze verbeterfase voert de inspectie geïntensiveerd toezicht uit.

Sinds 2007 werkt de Inspectie met het systeem van risicogericht toezicht. Dat wil zeggen dat de aard en de omvang van het toezicht worden afgestemd op de risico’s op een opleiding of school. Bij de risicoanalyse worden onder meer CITO-scores, examenresultaten, in-, door-, en uitstroomgegevens, jaarstukken, signalen (zoals klachten) en nalevingsaspecten geanalyseerd.

De Rijksuniversiteit Groningen heeft samen met Pro Facto onderzoek verricht in opdracht van de Inspectie naar het succes van het risicogerichte toezicht. Dat is gebeurd in termen van selectiviteit, efficiency en kwaliteit.

Uit het onderzoek blijkt dat het risicogerichte toezicht erin slaagt de risicoanalyse goed in de scholen met (zeer) zwakke onderwijskwaliteit te achterhalen. De vraag of het onderwijstoezicht ook effectief is, is uiteraard lastig te beantwoorden. Toch is niet onaannemelijk dat het toezicht een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan het verminderen van het aantal (zeer) zwakke scholen in ons land.

De Inspectie heeft ook een zelfevaluatie gedaan over haar toezicht. Daarbij was het oordeel zeer positief over de efficiency van het toezicht, positief over de risico-analyses en gematigd positief over de effectiviteit van het toezicht. In onze analyses hebben we hier kanttekeningen bij gezet, de zelfevaluatie was naar ons oordeel soms iets te positief en eendimensionaal. Dit laat echter onverlet dat – als eindoordeel – ook door ons de drie aspecten alles bij elkaar opgeteld positief gewaardeerd worden.

Klik hier om het evaluatierapport te downloaden.

In opdracht van de Rekenkamercommissie van de gemeente Rheden gaat Pro Facto onderzoek uitvoeren naar het subsidiebeleid. De centrale onderzoeksvraag daarbij is in hoeverre is het subsidiebeleid van de gemeente Rheden doeltreffend is. Deze vraag valt uiteen in een aantal deelvragen binnen vijf thema's:

I. Subsidies
II. Beleid, subsidiemethodiek en verordening
III. Effectiviteit
IV. Rol gemeenteraad
V. Beleving van de gesubsidieerden

Tariefregulering binnen de Nederlandse advocatuur leidt niet noodzakelijkerwijs tot lagere prijzen, meer transparantie en efficiëntie of een hogere kwaliteit van de juridische dienstverlening. Dat blijkt uit het door Pro Facto verrichte onderzoek ‘Tariefregulering in de advocatuur’, waarvoor oud-staatssecretaris van Veiligheid en Justitie Teeven vorig jaar opdracht gaf. Klik hier om het onderzoeksrapport downloaden. Uit onderstaand artikel van Joris Rietbroek op www.advocatie.nl blijken de belangrijkste bevindingen van ons onderzoek.

 De staatssecretaris liet dit onderzoek uitvoeren teneinde betere afwegingen te kunnen maken over de toekomst van de gefinancierde rechtsbijstand. Om de verwachte voor- en nadelen van tariefregulering in de advocatuur te kunnen toetsen, voerde onderzoeksinstituut Pro Facto van de Rijksuniversiteit Groningen vergelijkende case study’s uit naar de advocatuur in Nederland, Duitsland (wel tariefregulering) en Zweden (geen tariefregulering, ruimhartig rechtsbijstandstelsel). Daarnaast maakten de onderzoekers een vergelijking met het Nederlandse notariaat, waarin tariefregulering sinds 1999 juist (deels) werd afgebouwd.

De diverse bevindingen komen voor het grootste deel niet overeen met verwachtingen en aannames van de ministeries van Veiligheid en Justitie en Economische Zaken. Zo wijzen de case study’s uit dat tariefregulering niet per definitie leidt tot lagere prijzen en een betere toegankelijkheid tot het recht. Dat is alleen het geval als een vastgesteld tarief onder het geldende markttarief zou zitten, zodat een advocaat voor de consument beter betaalbaar en toegankelijk wordt. Als de prijzen al zouden dalen en advocaten zodoende worden gedwongen meer kostenbewust te werken (an sich wel een positief effect van tariefregulering), dan kan dit ten koste kunnen gaan van de kwaliteit van de dienstverlening doordat er minder uren aan een zaak kunnen worden besteed.

Nu is de kwaliteit van de juridische dienstverlening in de afzonderlijke case study’s lastig te meten, geven de onderzoekers aan, al is er in zowel Nederland, Duitsland als Zweden sprake van kwaliteitsproblemen. En als de mate van kwaliteit ondoorzichtig is voor de consument, zal concurrentie vooral op prijs plaatsvinden. Dit kan weer leiden tot het aanbieden van advocaatdiensten onder de kostprijs, wat eveneens een risico voor de kwaliteit kan inhouden.

Ook brengt tariefregulering niet per se meer duidelijkheid met zich mee over wat juridische dienstverlening mag kosten. Uit de vergelijkingen met Duitsland en het Nederlandse notariaat blijkt dat deze vorm van transparantie vooral verbetert voor ‘partijen die veelvuldig met juridische procedures in aanraking komen, zoals de advocaat zelf, grote bedrijven en de overheid. Voor consumenten zorgt tariefregulering in de bestudeerde casestudy’s niet voor een vergroting van de prijstransparantie’.

Verder hebben de onderzoekers in de case study’s geen verbanden gevonden tussen tariefregulering en een verbetering van verzekerbaarheid. De opinie in Duitsland is weliswaar dat de verzekerbaarheid groot is, maar dit wil nog niet zeggen dat de invoering van tariefregulering in Nederland hetzelfde effect zal hebben.

>Tot slot is het de vraag of regulering inderdaad meer innovatie en concurrentie in de branche teweeg zal brengen, zoals het ministerie verwacht. In het geval van lagere tarieven en daarmee lagere winstmarges zouden advocaten andere verdienmodellen moeten ontwikkelen, maar uit de casestudy Duitsland blijkt in ieder geval niet dat tariefregulering tot meer innovatie en concurrentie heeft geleid.

Al met al is het volgens de onderzoekers mogelijk dat er ook zonder tariefregulering een systeem kan ontstaan met minimumtarieven, waarvan het Zweedse model een voorbeeld is. Hier zijn de tarieven in de gesubsidieerde rechtsbijstand namelijk maatgevend voor de vergoeding van juridische bijstand. Tariefregulering brengt hoe dan ook geen concrete voordelen, stelt Pro Facto: ‘De belangrijkste conclusie die uit de vergelijking kan worden getrokken, is dat in geen van de bestudeerde stelsels de belangrijkste problemen – namelijk het niet transparant zijn van prijs en kwaliteit – wordt opgelost.’

span style="font-family: trebuchet ms,geneva; font-size: 8pt; background-color: #ccffff;">Omdat de commissie Wolfsen momenteel bezig is met een onderzoek naar het gefinancierde rechtsbijstandstelsel, acht huidig staatssecretaris van Veiligheid en Justitie Dijkhoff het momenteel ‘niet opportuun een nadere standpuntbepaling in te nemen’ naar aanleiding van dit onderzoek.

Sinds 1 januari 2013 heeft Nederland een nationale politie. De vorming van de Nationale Politie is een ingrijpende operatie, wellicht zelfs een van de grootste reorganisaties binnen de rijksoverheid ooit. Zeker is dat de oprichting van de Nationale Politie veruit de grootste publieke organisatie in ons land heeft opgeleverd. De Nationale Politie bestaat uit 60.000 fte en heeft een jaarlijks budget van 5 miljard euro.

In vergelijking met de vorige politieorganisatie is het gezag over de politie onveranderd gebleven. Het beheer is wel veranderd. Waar dat eerst bij de korpsbeheerder was gelegen (de burgemeester van doorgaans de grootste gemeente binnen een politieregio), is dat onder de Nationale Politie de minister van Veiligheid en Justitie geworden.

De vormgeving en sturing van het beheer van de Nationale Politie is een belangrijk thema bij het ontstaan van de nieuwe relaties tussen de minister van Veiligheid en Justitie en de Nationale Politie. De politietop en de top van het ministerie zoeken in de nieuwe juridische en feitelijke constellatie naar nieuwe verhoudingen die worden aangeduid als 'modernisering sturing financieel beheer politie', en die zich richt op de ontwikkeling van een modern sturings- en beheersingskader. De vraag is hoe dat eruit moeten komen te zien. Om die vraag te beantwoorden hebben politie en ministerie besloten een aantal gezamenlijke werkbezoeken bij (vergelijkbare) organisaties af te leggen om een gedeeld referentiekader op te bouwen voor het beantwoorden van die sturingsvraag. Ter voorbereiding daarvan is een werkdocument nodig waarin een theoretische inkadering wordt aangeboden. Dat werkdocument is door Pro Facto opgesteld.

De rekenkamercommissie wil inzicht krijgen in de kerntaken van het waterschap. Wat zijn wettelijke kerntaken, welke taken worden bestuurlijk tot de kern gerekend en hoe verhoudt dit zich tot de feitelijke taakuitoefening? Op basis van een analyse van de kerntaken wil de rekenkamercommissie een antwoord op de vraag of het waterschap voorbereid is op de toekomst. Pro Facto voert dit onderzoek uit.

Met het verstrekken van subsidies zijn grote maatschappelijke, politieke en financiële belangen gemoeid. Door het verstrekken van subsidies kan een gemeente instellingen en organisaties stimuleren bepaalde activiteiten te verrichten zodat gemeentelijke beleidsdoelen worden behaald. Hierbij is vrijwel altijd sprake van een wederkerig belang. De gemeente wil namelijk bepaalde doelen behalen, terwijl de instelling haar activiteiten graag wil uitvoeren.

Het proces van subsidieverstrekking bestaat uit verschillende onderdelen: de aanvraag, de subsidieverlening en de subsidievaststelling. Het college van B&W toetst de subsidieaanvraag en besluit vervolgens om al dan niet over te gaan tot het verlenen van de aangevraagde subsidie. Wanneer wordt besloten subsidie te verlenen, dan betekent dit niet dat een aanvragende partij een onomkeerbaar recht heeft op een bepaald subsidiebedrag. Het betekent slechts dat er een voorlopig recht is ontstaan op een subsidiebedrag. In veel gevallen worden er voorschotten op de subsidie verschaft.

Na afloop van een subsidietijdvak dient de instelling aan wie een subsidie is verleend opnieuw een aanvraag te doen ter vaststelling van de subsidie. Als de gesubsidieerde activiteiten zijn uitgevoerd dan geeft het college een beschikking tot subsidievaststelling af. Het college kan de subsidie ook lager vaststellen, indien ze niet tevreden is over bijvoorbeeld de verrichte activiteiten. Met de vaststelling is het subsidiebedrag voor de aanvrager in beginsel definitief. Subsidiebesluiten kunnen ook direct in de vorm van een vaststellingsbesluit worden genomen. In de gemeente Slochteren kunnen bijvoorbeeld waarderingssubsidies en subsidies tot en met een bedrag van € 3.000 ineens worden vastgesteld. In de gemeente Hoogezand-Sappemeer kan een subsidie tot € 5.000 direct of ambtshalve na 13 weken worden vastgesteld. Daarnaast kan de uitvoering van gesubsidieerde activiteiten nog gegarandeerd worden door een uitvoeringsovereenkomst.

De Ommelander Rekenkamer heeft besloten om aantal feitelijke subsidieverstrekkingen van de gemeente Hoogezand-Sappemeer en de gemeente Slochteren tegen het licht te houden. Daarbij dient te worden gekeken naar het gehele subsidieproces van de gemeente Hoogezand-Sappemeer en de gemeente Slochteren en de daarmee samenhangende beleidsdoelen. Pro Facto voert dit onderzoek uit.

Een subsidie is een beleidsinstrument. Het is een middel om een bepaald doel van de verstrekker van die subsidie te verwezenlijken. De veronderstelling dat het verstrekken van een subsidie bijdraagt aan het verwezenlijken van één of meer doelen van de verstrekker is de basis voor iedere subsidieverstrekking.

Om zich te kunnen verantwoorden (naar financiers) moeten (subsidieontvangende) organisaties in toenemende mate hun prestaties inzichtelijk maken en duidelijk maken wat de meerwaarde is van hun werk. Het begrip effectiviteit speelt daarbij een belangrijke rol. Effectiviteit gaat over meer dan het realiseren van doelstellingen. De effectiviteit van een subsidie kan worden omschreven als de mate waarin de prestaties van een gesubsidieerde organisatie bijdragen aan de verwezenlijking van de doeleinden van de subsidieverstrekker.

Pro Facto gaat in opdracht van de rekenkamercommissie van Woerden onderzoek doen naar (het inzicht in) de effectiviteit van subsidies. De centrale onderzoeksvraag luidt als volgt:

Wat is de aard en totale omvang van subsidieverleningen in de gemeente Woerden, wat zijn de afwegingen en overwegingen bij het (al dan niet) verlenen van subsidies, in hoeverre voldoen de subsidies aan de randvoorwaarden om het effect ervan te kunnen bepalen en hoe kan de inzichtelijkheid van het effect van subsidies vergroot worden?