Van alle overheden is de gemeente over het algemeen degene die het dichtst bij burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties staat en logischerwijs dus ook de overheid waarmee men het meeste contact heeft. Van hele praktische zaken als het aanvragen van een vergunning voor een verbouwing of de aangifte van een geboorte tot vragen over lokaal of lokaal uitgewerkt landelijk beleid: men kan er bij de gemeente voor aankloppen. Maar het feit dat er zoveel contacten mogelijk zijn en dat het spectrum aan onderwerpen zo breed is, roept ook de vraag op hoe deze contacten voor zowel de gemeente als de klant efficiënt ingericht kunnen worden. Dienstverlening van gemeenten aan hun inwoners of klanten gebeurt dan ook steeds meer in een zogenaamd klantcontactencentrum (hierna: KCC). Sinds 2005 zijn op landelijk niveau al de nodige bestuursakkoorden, verklaringen en visies ontwikkeld op het gebied van dienstverlening en KCC’s.

De gemeente Harlingen is sinds 2008 bezig uitvoering te geven aan deze visies. Nu er in Harlingen enige jaren ervaring is opgedaan met de inzet van een KCC voor de afhandeling van contacten, vindt uw rekenkamercommissie het van belang om te weten of dit aan de verwachtingen voldoet. Pro Facto gaat hier onderzoek naar uitvoeren, waarbij de volgende centrale onderzoeksvraag wordt gehanteerd:

Wat is de rechtmatigheid, doeltreffendheid en doelmatigheid van (de implementatie van) het klantcontactencentrum van de gemeente Harlingen en hoe heeft sturing door de gemeenteraad plaatsgevonden c.q. kunnen plaatsvinden?

In de gemeente Noordoostpolder, maar in het zicht van Urk, is een windmolenpark met 86 hoge windmolens gepland. Tegen het windmolenpark bestond, en bestaat nog steeds, veel weerstand bij het college en de raad van de gemeente en de inwoners van Urk. De rekenkamercommissie van de gemeente Urk heeft onderzoek laten uitvoeren naar de rolinvulling van de gemeente in de planvorming. Dit onderzoek is uitgevoerd door Pro Facto.

De gemeente Urk stond in strategisch opzicht een zgn. tweesporenbeleid voor. Dit bestond eruit dat alle juridische mogelijkheden aangewend zouden worden om het windmolenpark tegen te houden of te beperken en dat dit ook de voornaamste boodschap naar buiten zou zijn: Urk wil geen windmolens en is ook niet bereid om over alternatieven (mee) te denken. Het tweede spoor zou zijn om via informele wegen te proberen de plannen aan te passen en om financiële of economische compensatie te realiseren.

Het juridische spoor heeft geen succes gehad. De gemeente heeft naar ons oordeel alle mogelijke juridische wegen bewandeld, maar de juridische kansen waren nihil. Dat komt omdat de gemeente Urk juridisch gezien geen partij in het geheel was omdat het park op het grondgebied van de gemeente Noordoostpolder komt.

Het tweede spoor, gericht op financiële of economische compensatie, is volledig mislukt. Het gemeentebestuur bleef volharden in het uitdragen van een harde nullijn: wij willen geen windmolens en zijn niet bereid over alternatieven of compensatie te praten. Die lijn werd ook doorgezet toen het juridische spoor inmiddels was doodgelopen. De harde juridische lijn heeft het tweede (financieel-economische) spoor zelfs uitdrukkelijk in de wielen gereden. Door de weinig constructieve houding en vooral het te lang vasthouden daarvan, zijn kansen op ‘wisselgeld’ van het ministerie van EZ of de gemeente Noordoostpolder verspeeld. Op het moment dat duidelijk werd dat er geen sprake was óf, maar hóe het windmolenpark er zou komen, had Urk het steven moeten wenden en meer moeten inzetten op financieel-economische compensatie.

Klik hier om het onderzoeksrapport te downloaden.

Op 1 januari 2014 is de gemeente Boarnsterhim opgeheven. De gemeente is in vieren gesplitst en verdeeld over de gemeenten Leeuwarden, Heerenveen, Súdwest-Fryslân en De Friese Meren. Negen dorpen, in grootte variërend van 28 tot 5.646 inwoners, zijn onderdeel van de gemeente Leeuwarden geworden. In totaal heeft de gemeente Leeuwarden door deze gemeentelijke herindeling bijna 11.000 nieuwe inwoners gekregen, iets meer dan de helft van het aantal inwoners van de gemeente Boarnsterhim. Pro Facto heeft voor de rekenkamer Leeuwarden onderzoek gedaan naar de lessen die de gemeente Leeuwarden kan leren van de herindeling. In het onderzoek is het proces van de bestuurlijke samenvoeging beoordeeld en bekeken welke lessen getrokken kunnen worden voor de toekomst.

Ondanks een aantal knelpunten is de algemene conclusie van de Rekenkamer dat de samenvoeging van Boarnsterhim bij Leeuwarden een succesvol proces is geweest. Er hebben zich in het proces geen belangrijke financiële, organisatorische of personele knelpunten voorgedaan en de inwoners van de voormalige gemeente Boarnsterhim lijken tevreden te zijn en zien een vooruitgang in de gemeentelijke dienstverlening en voorzieningen. Wel blijken vanuit het oogpunt van de gemeente Leeuwarden enkele specifieke dossiers, zoals het beheer openbare ruimte en grondexploitaties, negatiever uit te pakken dan werd verwacht.

Klik hier om het eindrapport te downloaden.

800x600

Normal 0 21 false false false NL X-NONE X-NONE

Voor de gemeente Capelle aan den IJssel is (de aanpak van) woonoverlast zowel organisatorisch als bestuurlijk een belangrijk onderwerp. In 2011 heeft de gemeente een nieuw beleid ontwikkeld om woonoverlast tegen te gaan, de Aanpak Woonoverlast. Zij heeft zich onder meer tot doel gesteld om de veiligste 50.000+ gemeente van de regio Rotterdam-Rijnmond worden. Om dit doel te bereiken heeft de gemeente een Integraal Veiligheidsbeleid en een Actieplan aanpak woonoverlast vastgesteld.

De gemeente past de Aanpak Woonoverlast inmiddels een aantal jaren toe en laat dit nu door Pro Facto in de breedte evalueren. In het onderzoek staat de volgende onderzoeksvraag centraal:

Wat is het beleid over en de aard en omvang van woonoverlast in de gemeente Capelle aan den IJssel, in hoeverre is de Aanpak Woonoverlast doelmatig en effectief, wat zijn relevante toekomstige ontwikkelingen en hoe kan het bestaande beleid worden verbeterd, aangescherpt of geïntensiveerd?

De gemeente Littenseradiel is een kleine Friese gemeente met een groot aantal dorpskernen, variërend in omvang van enkele tientallen tot ongeveer tweeduizend inwoners. Logischerwijs heeft dit geleid tot een grote spreiding van publieke voorzieningen. De accommodaties voor basisonderwijs, kinderopvang en sport alsmede dorpshuizen zijn kleinschalig ingericht, terwijl de reisafstanden voor de gebruikers minimaal zijn.

Er is een aantal ontwikkelingen op demografisch, financieel, sociaal, cultureel en economisch gebied dat relevant is voor de toekomst van deze accommodaties. Zo is er sprake van ontgroening en vergrijzing van de bevolking en staan de gemeentelijke financiën mede door landelijke ontwikkelingen onder druk. Bovendien is op bestuurlijk vlak het plan opgevat om de gemeente per 1 januari 2018 over te laten gaan in drie buurgemeenten: Leeuwarden, Súdwest-Fryslân en het nieuw te vormen Noardwest-Fryslân. Om deze redenen heeft de gemeenteraad van Littenseradiel gevraagd om rekenkameronderzoek te doen naar het accommodatiebeleid in de gemeente. Pro Facto voert dit onderzoek uit. Het heeft de volgende centrale vraagstelling:

Hoe is het accommodatiebeleid van de gemeente Littenseradiel uitgevoerd, hoe vindt het financiële beheer door de accommodaties plaats, welke knelpunten doen zich daarbij voor en hoe kunnen deze knelpunten opgelost worden?

De Dialoogtafel Groningen heeft goede resultaten bereikt die zonder de Tafel waarschijnlijk niet waren bereikt.

Dat concluderen Janka Stoker (hoogleraar Leiderschap en Organisatieverandering) en Heinrich Winter (hoogleraar Bestuurslunde en directeur van Pro Facto) in hun evaluatierapport ‘Dialoogtafel: woorden én daden’. Zij maakten in opdracht van de Dialoogtafel Groningen een analyse van het functioneren van de Tafel sinds de oprichting in maart 2014. Voor de uitvoering van het onderzoek is de ondersteuning ingeschakeld van Pro Facto. 

De Dialoogtafel is opgericht om bij te dragen aan het herstel van vertrouwen in de regio die last heeft van aardbevingen door gaswinning. De Tafel met 15 deelnemers en 2 voorzitters is ingezet als uiting van een nieuwe besturingsfilosofie waarbij overheden, bedrijven en burgers op consensus gericht overleggen.

Evaluatie
Uit de evaluatie, die bestond uit een documentstudie en gesprekken met alle deelnemers en andere betrokkenen, blijkt dat de Dialoogtafel opvallende en indrukwekkende resultaten heeft geboekt. Het meest zichtbaar zijn die op het gebied van leefbaarheid en waardevermeerdering van woningen. Maar ook wijzigingen van de werkwijze bij schadeafhandeling en de komst van de Nationaal Coördinator Groningen, waarmee de gevolgen van gaswinning onder publieke regie komen, is voor een groot deel de verdienste van de Dialoogtafel. Hoewel de betrokkenen tevreden kunnen zijn over de bereikte resultaten, is de rode draad van de evaluatie dat het voor hen moeilijk is successen te zien en te claimen als resultaat van de Tafel. Er heerst ook – vaak niet ten onrechte – chagrijn over de worsteling die het werken aan de Tafel met zich meebracht. Partijen hebben zich vanaf de start onvoldoende gerealiseerd dat deze nieuwe vorm van horizontaal overleg tussen overheden en samenleving veel van hen zou vragen.

Het onderzoek laat zien dat er blokvorming aan Tafel was. Aan de ene kant stonden overheden en NAM, die konden terugvallen op professionele organisaties. Zij hadden moeite hun klassieke manier van besturing los te laten en de Tafel te zien als hun maatschappelijke achterban en die steeds te betrekken bij het vormen van beleid. Aan de andere kant stonden de maatschappelijke organisaties, die het werk voor de Tafel naast hun dagelijkse werk moesten doen. Daardoor was het voor hen lastig om tegenwicht te bieden. Van de maatschappelijke partijen vraagt het concept om nieuwe vaardigheden, tijd en investeringen in relaties met de achterban.

Toekomst
De onderzoekers constateren dat de Dialoogtafel door moet gaan. Met de komst van de Nationaal Coördinator Groningen en zijn overheidsdienst is het speelveld drastisch gewijzigd. “Maar juist daarin schuilt een geweldige kans voor de Dialoogtafel, omdat de Tafel nu veel sterker kan worden gepositioneerd”, aldus Heinrich Winter.

Voor de invulling schetsen de onderzoekers twee scenario’s: dat van ‘klassiek adviesorgaan’, waarbij de Tafel – zonder overheden – het gemakkelijker eens kan worden en haar adviezen gemakkelijker kan verdedigen bij de achterban. Tegelijkertijd loopt ze dan het risico vooral aan de zijlijn te staan. Het tweede scenario is dat van ‘maatschappelijke dialoog’, waarbij de Nationaal Coördinator Groningen namens de overheden aan Tafel komt, met de Tafel op consensus gericht overleg voert én achteraf verantwoording aflegt aan de Tafel.

Het tweede scenario heeft de voorkeur van de onderzoekers. Janka Stoker: “Hoewel het een grotere investering vergt van de deelnemers, biedt het een unieke mogelijkheid invloed uit te oefenen op de besluitvorming.” De onderzoekers benadrukken dat voor beide scenario’s geldt dat er heldere spelregels moeten komen en voldoende ondersteuning voor alle deelnemers aan Tafel.

Klik hier om het evaluatierapport te downloaden.

De Rekenkamercommissie wil voor de raad een duidelijk beeld krijgen of en welke doelen zijn gesteld aan het toezicht en het handhavingsbeleid. Daarnaast wil de Rekenkamercommissie inzicht verkrijgen in de middelen die ingezet worden om die doelen te bereiken, de mate van doelbereiking en de oorzaken van het eventueel niet behalen van gestelde doelen. Pro Facto voert het onderzoek daartoe uit, waarbij de volgende centrale onderzoeksvraag is geformuleerd:

In hoeverre is het toezicht- en handhavingsbeleid van de gemeente Tynaarlo vastgelegd, is dit beleid en de uitvoering ervan rechtmatig, doeltreffend en doelmatig en in hoeverre vinden sturing en verantwoording plaats?

Het onderzoek richt zich op de volgende gebieden:

a.            Algemene plaatselijke verordening gemeente Tynaarlo

b.            Wet algemene bepalingen omgevingsrecht

c.            Wet ruimtelijke ordening

"Een prima rapport!" De reacties op het door Pro Facto opgestelde rekenkamerrapport over het subsidiebeleid van de gemeente Edam-Volendam en de uitvoering ervan waren eensluidend. Het onderzoek ging over de vraag of subsidies op het gebied van sport, welzijn, sport en recreatie in de gemeente doeltreffend en efficiënt worden besteed. De Stadskrant bestede onderstaand artikel over het onderzoek en de raadsbehandeling ervan. Het onderzoeksrapport is hier te downloaden.

Algehele subsidiebeleid Edam-Volendam gaat op de schop!

De conclusies uit het rapport van de Rekenkamercommissie liegen er niet om: het subsidiebeleid van de gemeente is veel te vrijblijvend, er wordt te veel gewerkt vanuit vertrouwen, het is niet duidelijk waarop een en ander gebaseerd is en het is niet duidelijk waaraan de meeste subsidies besteed worden. De aanbevelingen die door de zelfde commissie gedaan zijn worden raadsbreed omhelst.

Onderzocht is of er sprake is van efficiënte doelstellingen en rechtmatige verstrekking. Het betreft subsidies voor welzijn, cultuur, sport en recreatie. En de wijze waarop de gemeenteraad sturing geeft.
De conclusies zijn redelijk vernietigend. Regelingen zijn verouderd, er bestaat geen onderscheid tussen klein, middel en grote subsidieaanvragen. Ook is er geen subsidieplafond vastgesteld en zijn (met name) veel sportsubsidies niet concreet. Tevens ontbreekt het aan managementsturing en is de informatievoorziening aan de raad zeer beperkt.

Ook op de voormalige gemeente Zeevang was er kritiek: structurele subsidies zijn hier regelmatig incidenteel afgehandeld en andersom. Verder bestond er geen koppeling tussen doelen en activiteiten.

Voorgesteld is om een versimpeld beleid in te voeren die uit gaat van drie categorieën: kleine activiteiten, middel en groot. “Zo min mogelijk regels en soorten”, verwoordde de heer Müller, voorzitter Rekenkamercommissie, het nieuwe beleid.

Het gemeentebestuur heeft inmiddels toegezegd alle aanbevelingen van het rapport over te nemen. Er komt een werkgroep die zich bezig gaat houden met de gelijkstemming van beleid tussen Edam-Volendam en de Zeevang. Tevens wordt een opleidingsproces opgestart voor ambtenaren. Ook wordt er een aanvraagformulier voor instellingen en verenigingen ontwikkeld. Dat moet een beeld geven van doelen en prestaties. Daarnaast moet de (ontwerp)begroting inzichtelijk maken welke subsidies worden verstrekt en waaraan. Hiervoor wordt een register opgesteld. Ook moet er een subsidieplafond komen.

De uitvoering zal al in de begroting van 2016 zichtbaar moeten zijn. Eind 2017 zal via een zogeheten quick scan gekeken worden naar de uitwerking.

De reacties vanuit de raad waren eensluidend: een prima rapport! Ook klonk er zelfkritiek. “Het is onze eigen schuld, maar ook van het college.” Loek Kras (Lijst Kras) hoopt op vernieuwde scherpte en is blij dat er meer aandacht komt over de bestedingen van de diverse subsidies.
Nico van Straalen (GroenLinks) deed een oproep om het subsidiebeleid ook in een bredere maatschappelijke context te plaatsen. “Wat wil je als maatschappij bereiken: leg je de aandacht op sport, dan moet dat duidelijk blijken. Wil je dat er meer geld naar monumenten gaat, dan moet daar meer subsidie heen.” Van Straalen was geschrokken van het rapport. “Het huidig beleid is een rommeltje.”

Veel raadsleden waren eveneens schrokken van de conclusies. “Er klopt niets van!” aldus Simon Rikkers (Volendam|80). Ook Pim Bliek (PvdA) noemde het ‘schokkend’ dat er geen overzicht bestaat van de financiële uitgaven richting instellingen. “Wel wil ik benadrukken dat we trots op de vele vrijwilligers moeten zijn. Van de raad en het college verwacht ik meer diepgang: welke doelen wil je halen en hoe. Hoe ga je sturen? De PvdA wil verder dat verenigingen en instellingen geholpen moeten worden bij de cultuuromslag die op stapel staat. Kees Sietsema (Zeevangs Belang) zou graag zien dat er driemaandelijkse rapportages komen. De VVD bij monde van Emile Karregat vond zich in de conclusies van het rapport. En dat gold ook voor Vincent Tuijp (CDA).

Wethouder Kroon-Sombroek noemde het rapport een goede basis om een vertaling van maatschappelijke doelen te maken via een gericht subsidiebeleid. Zij gaf aan dat de prioriteit de laatste jaren ontbrak om dit onderwerp snel op te pakken. “We waren erg bezig met de fusie en de transities in het sociaal domein.” De wethouder welzijn wil snel aan tafel met verenigingen en instellingen om te bespreken hoe om te gaan met de nieuwe verantwoordelijkheden. Ze noemde een driemaandelijkse evaluatie wat veel van het goede. Wethouder Schütt vroeg zich af wat je als gemeente moet doen als doelen niet gehaald worden. “Moet je dan de subsidie weer terug eisen?” Ook hiervoor wil hij beleid zien.

Voor de realisatie van gemeentelijke doelen kan samenwerking nodig zijn met andere organisaties of kan overwogen worden om bepaalde taken buiten de eigen organisatie te plaatsen. Gemeenten nemen over het algemeen dan ook deel aan allerlei verbonden partijen, die op verschillende manieren zijn vormgegeven. Ook bij de gemeenten Geertruidenberg, Moerdijk en Roosendaal is dat het geval. Een verbonden partij is een privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisatie waarin de gemeente een bestuurlijk en een financieel belang heeft. Het is voor raadsleden vaak lastig om zicht en grip te krijgen en te houden op verbonden partijen. Deelname in een verbonden partij heeft gevolgen voor de sturingsmogelijkheden op de taken die door de verbonden partij worden uitgevoerd. Meerdere rekenkamer(commissie)s hebben inmiddels onderzoek uitgevoerd naar verbonden partijen, onder meer door Pro Facto.

De rekenkamercommissie West-Brabant, de gezamenlijke rekenkamercommissie van de gemeenten Moerdijk, Geertruidenberg en Roosendaal, laat door Pro Facto onderzoek uitvoeren naar verbonden partijen. De centrale onderzoeksvraag luidt als volgt:

In hoeverre zijn er deugdelijke bestuurlijke arrangementen met verbonden partijen, worden deze arrangementen adequaat toegepast, wordt de raad in staat gesteld invulling te geven aan zijn kaderstellende en controlerende rol ten aanzien van verbonden partijen en is de raad in control?

Gemeenten werken vaak samen met andere organisaties. De aanleiding daarvoor kan verschillen. Denk bijvoorbeeld aan het borgen van de kwaliteit van dienstverlening, besparingen, het spreiden van risico's of het bundelen van bestuurlijke krachten. Soms is er ook geen keuze en legt het rijk een verplichting tot samenwerking op. De wijze waarop verbonden partijen en samenwerking zijn ingericht kan sterk uiteenlopen, zowel qua opdracht, juridische vorm, organisatievorm, financiering als qua aansturing. Dit geldt ook voor de verbonden partijen waarbij de gemeente Loon op Zand is aangesloten.

Wanneer voor de gemeente taken 'op afstand' staan, is het voor het bestuur en zeker voor raadsleden vaak lastig om zicht en grip te houden op samenwerkingsorganisaties. Vele rekenkamer(commissie)s hebben inmiddels onderzoek uitgevoerd naar verbonden partijen en andere vormen van samenwerking. Hieruit komt onder andere naar voren dat het bij raadsleden ontbreekt aan zicht op wat er precies bij het samenwerkingsverband gebeurt en dat hen niet altijd duidelijk is hoe zij invloed uit kunnen oefenen op de verbonden partij of het samenwerkingsverband (sturingsmogelijkheden). Het thema verbonden partijen zal in de toekomst aan belang toenemen, onder meer door de decentralisaties in het sociale domein.

Pro Facto gaat in opdracht van de rekenkamercommissie Loon op Zand - Goirle - Dongen onderzoek doen naar de governance bij samenwerking in de gemeente Loon op Zand. De centrale vraag van het onderzoek luidt: Met welke aannames en vanuit welke doelstellingen neemt de gemeente Loon op Zand deel aan de samenwerking, zijn de verwachtingen waargemaakt en hoe heeft de gemeente daarop gestuurd of kunnen sturen?

Daarbij zijn drie deelvragen onderscheiden:
1. Keuzes samenwerking: Welke keuzes op welke wijze bij de start zijn gemaakt en hoe deze keuzes en het proces daaromheen moeten worden beoordeeld?
2. Inrichting governance: Hoe heeft de gemeente de governance bij samenwerking ingericht, welke instrumenten hebben college en raad daarbij ter beschikking en in hoeverre is dit in voldoende mate congruent met de samenwerkingsvorm?
3. Functioneren in de praktijk: Wordt het instrumentarium in de praktijk op de juiste wijze toegepast door college en raad zodat er voldoende grip is op de prestaties en kosten van de samenwerking(sorganisatie) en op die wijze bijdragen aan de realisatie van de eigen bestuurlijke doelen?

Er wordt verwacht dat op basis van de antwoorden op deze vragen aanbevelingen worden gedaan, vooral wat betreft de politieke sturende (kaderstellende) en controlerende rol.