De rekenkamercommissie van de gemeente Urk wil meer inzicht hebben in de toepassing en de effectiviteit van dit duale instrumentarium binnen de gemeente. Daarbij wil de commissie dat wordt ingezoomd op het functioneren van een specifiek onderdeel van het duaal instrumentarium; de rekenkamercommissie. De rekenkamercommissie wenst inzicht te krijgen in de doorwerking en uitvoering van de aanbevelingen. De centrale onderzoeksvragen luiden als volgt: 1. Wat is de kwaliteit en bruikbaarheid van de aanbevelingen van de rekenkamercommissie en in welke mate zijn ze overgenomen, opgevolgd en in de praktijk gebracht? 2. Wordt het duale instrumentarium op effectieve wijze toegepast?

De rekenkamercommissie van de gemeenten Hillegom, Noordwijkerhout en Lisse heeft besloten de vormgeving en uitvoering van het subsidiebeleid van deze gemeenten tegen het licht te houden en daarbij specifiek te focussen op subsidies die gericht zijn op het ouderenbeleid. De centrale onderzoeksvraag luidt als volgt: Wat is de totale omvang van de subsidieverstrekkingen in de gemeenten Hillegom, Noordwijkerhout en Lisse, zijn het beleid en de uitvoering rechtmatig, doelmatig en doeltreffend en hoe vindt de sturing door de gemeenteraden plaats?

De rekenkamercommissie van de gemeente Wormerland heeft besloten de vormgeving en uitvoering het subsidiebeleid van deze gemeente tegen het licht te houden. Dit onderzoek wordt uitgevoerd door Pro Facto. De centrale onderzoeksvraag luidt als volgt: Wat is de totale omvang van de subsidieverstrekkingen in 2011 in de gemeente Wormerland, zijn het beleid en de uitvoering rechtmatig, doelmatig en doeltreffend en hoe vindt de sturing door de gemeenteraad plaats?

Kaderstelling, controle en volksvertegenwoordiging zijn de kernrollen van de gemeenteraad. De rekenkamercommissie van de gemeente Uitgeest wil een onderzoek (laten) uitvoeren waarin de invulling van de kaderstellende rol van de gemeenteraad centraal staat. De centrale vraagstelling luidt als volgt: Op welke wijze geeft de gemeenteraad van Uitgeest invulling aan zijn kaderstellende en controlerende rol?

Jaarlijks ontvangt welzijnsorganisatie MOvactor ongeveer 1,9 miljoen euro subsidie van de gemeente Nieuwegein. MOvactor is één van de vier instellingen die gerekend worden tot de grote subsidieontvangers van de gemeente. De instelling speelt een belangrijke rol in het uitvoeren van het sociaal-culturele werk, het jongerenwerk en het vrijwilligerswerk. Voor de raad zijn de activiteiten en prestaties van MOvactor wat ongrijpbaar. De invloed van de raad en het college op het beleid van MOvactor is niet duidelijk. Dit geldt ook voor de invloed van de bevolking. In opdracht van de rekenkamercommissie gaat Pro Facto de subsidierelatie onderzoeken. De centrale onderzoeksvraag luidt als volgt:

In hoeverre is de subsidie van de gemeente Nieuwegein aan MOvactor doeltreffend en doelmatig en welke invloed op het beleid hebben de gemeenteraad en de inwoners van de gemeente?

Gemeenten voeren een groot aantal verschillende taken uit. Daarvoor beschikken zij over een eigen ambtenarenapparaat. Dat apparaat is verantwoordelijk voor de uitvoering van de meeste werkzaamheden. Daarnaast komt het voor dat taken en werkzaamheden door derden worden uitgevoerd. Bij deze uitvoering door derden kan gekozen worden voor verschillende (juridische) vormen. Samenwerkingsrelaties kunnen publiekrechtelijk of privaatrechtelijk van aard zijn. Gedacht kan worden aan verbonden partijen als bedoeld in het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV), gemeenschappelijke regelingen, de oprichting van vennootschappen en stichtingen en subsidierelaties.

Een gemeente kan participeren in een woud van diverse vormen van samenwerkingsrelaties. De rekenkamercommissie Tytsjerksteradiel wil meer inzicht in de bestaande vormen en de daarbij behorende sturingsmogelijkheden. De centrale onderzoeksvraag luidt als volgt:

Welke politiek-bestuurlijke instrumenten heeft de gemeente, en dan in het bijzonder de gemeenteraad, in samenwerkingsrelaties waarin ze een bestuurlijk, beleidsmatig en/of financieel belang heeft?

In opdracht van de rekenkamercommissie van de gemeente Woerden gaat Pro Facto onderzoek doen naar het beleid van de gemeente ten aanzien van vergunningverlening, hoe aan dit beleid uitvoering wordt gegeven, welke risico’s de gemeente daarbij loopt en of de zorgvuldigheid optimaal is gewaarborgd. Het onderzoek is primair gericht op de verlening van omgevingsvergunningen in de volle breedte. Een omgevingsvergunning kan worden verleend voor diverse activiteiten. Gedacht kan worden aan de activiteiten slopen, bouw, milieu en gebruik in strijd met het bestemmingsplan. Om een ongewenst verlies aan diepgang te voorkomen, heeft de rekenkamercommissie er voor gekozen omgevingsvergunningen die uitsluitend betrekking hebben op de activiteiten bouwen, kappen en aanleggen van een uitrit op voorhand buiten het onderzoek te laten. Dit betekent dat de volgende activiteiten wel worden betrokken in het onderzoek:

• gebruik in strijd met het bestemmingsplan
• gebruik van een bouwwerk met het oog op de brandveiligheid
•  slopen, verstoren of verplaatsen van een monument
• slopen van een bouwwerk in een beschermd stads- of dorpsgezicht
• uitvoeren van een werk geen bouwwerk zijnde (aanlegvergunning)

De gemeente Leeuwarden is één van de centrumgemeenten voor maatschappelijke opvang. De besluitvorming over locaties voor maatschappelijke opvang is niet eenvoudig omdat omwonenden of ondernemers in de buurt vrezen voor overlast. Duidelijk is dat ergens een opvanglocatie moet worden gerealiseerd, maar het Nimby-principe speelt daarbij een rol: not in my back yard. In Leeuwarden leidde de vestiging van een gebruiksruimte in de dagopvang aan de Zuidergrachtswal in de Oranjewijk (2006), tot maatschappelijke onrust en discussie. Sinds 2010 heeft de gemeente een stappenplan ontwikkeld voor de locatiekeuze van maatschappelijke opvang. De Rekenkamer Leeuwarden heeft besloten onderzoek te doen naar de werking van dit zogenaamde 'Leeuwarder model'. De centrale onderzoeksvraag luidt als volgt:

Hoe heeft het Leeuwarder model voor de locatiekeuze maatschappelijke opvang tot heden gewerkt, wat zijn de ervaringen van betrokkenen en in hoeverre heeft de raad daarop gestuurd?

De rekenkamercommissie van de gemeente Zwartewaterland wil inzicht krijgen in de wijze waarop de informatievoorziening aan de raad gestalte krijgt en op de wijze waarop het college gestalte geeft aan haar actieve en passieve informatieplicht. In het onderzoeksvoorstel heeft de rekenkamercommissie de volgende centrale onderzoeksvraag geformuleerd:

Wordt de raad in alle gevallen tijdig en adequaat geïnformeerd?

Het onderzoek bestaat uit drie onderdelen:

• Regels en normen met betrekking tot informatievoorziening
• De praktijk met betrekking tot de informatievoorziening
• Kwaliteit van de informatievoorziening

De Embryowet blijkt een goed evenwicht te realiseren tussen respect voor menselijk leven en waardigheid enerzijds en het belang van de genezing van ziekten en het welzijn van minder vruchtbare paren anderzijds, zo blijkt uit onderzoek van Pro Facto in samenwerking met de Universiteit van Amsterdam (AMC) en de Universiteit Maastricht. Maar de evaluatie laat ook een aantal knelpunten zien. Voor de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting (Wdkb) is het nog te vroeg om een oordeel over het bereiken van de doelstellingen te geven, omdat de donorkinderen die het betreft nog niet oud genoeg zijn. Wel laat de wetsevaluatie knelpunten in de uitvoeringspraktijk zien.

De Embryowet, in werking getreden op 1 september 2002, stelt grenzen aan handelingen met geslachtscellen en embryo's. Deze algemene doelstelling van de wet wordt gerealiseerd, maar bij de evaluatie zijn ook knelpunten gesignaleerd, waarvan een deel ook al in de eerste evaluatie is geconstateerd. De onderzoekers stellen dat het verbod op het creëren van embryo's voor wetenschappelijk onderzoek nog steeds een belemmering vormt voor het uitvoeren van dergelijk onderzoek. Met name het belang van preklinisch embryo-onderzoek als onderdeel van de verantwoorde introductie van nieuwe voortplantingstechnieken zou aanleiding moeten zijn dit verbod op te heffen.

In de praktijk blijken de regels die gesteld worden door de Embryowet goed nageleefd te worden. Het door de beroepsgroepen opgestelde modelreglement bewijst zijn waarde, doordat dit reglement in instellingsprotocollen of kwaliteitssystemen is vertaald. Onderdelen van het modelprotocol zijn echter gedateerd en behoeven actualisatie.

De Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting (Wdkb) is in werking getreden op 1 juni 2004 en stelt kinderen die zijn ontstaan uit donorgameten of -embryo's vanaf hun zestiende levensjaar in staat persoonsidentificerende gegevens over hun donor te ontvangen. De wet heeft de anonimiteitswaarborg voor donoren dus laten vervallen. Dit heeft in eerste instantie geleid tot een afname van het aantal donoren, hoewel dat aantal enkele jaren na inwerkingtreding van de Wdkb weer licht is toegenomen. Omdat wensouders via andere wegen (zoals via het informele circuit op internet, familie/vrienden of het buitenland) zelf donoren hebben weten te vinden, zijn de wachtlijsten voor donorzaad evenwel niet toegenomen.

Wel laat de evaluatie een aantal knelpunten zien in de uitvoeringspraktijk. Een voorbeeld daarvan is de opeenstapeling van taken die de Stichting Donorgegevens heeft. De vraag is of deze stichting over voldoende tijd en middelen beschikt om deze taken volledig uit te voeren en hoe uitgebreid dat door de stichting zou moeten gebeuren. Het gaat hier bijvoorbeeld om de begeleiding van donor en donorkind.

Het onderzoek in opdracht van ZonMw is uitgevoerd onder leiding van Heinrich Winter. Namens Pro Facto waren Nicolette Woestenburg en Charlotte Akerboom verantwoordelijk voor de uitvoering. De andere leden van onderzoeksteam waren:

• prof. mr. J. (Johan) Legemaate, hoogleraar gezondheidsrecht aan de Universiteit van Amsterdam en het AMC;
• prof. dr. G.M.W.R. (Guido) de Wert, hoogleraar biomedische ethiek verbonden aan de Universiteit Maastricht;
• dr. W.J. (Wybo) Dondorp, senior-onderzoeker biomedische ethiek aan de Universiteit Maastricht;
• mr. dr. M.C. (Corrette) Ploem, universitair docent gezondheidsrecht, Universiteit van Amsterdam en het AMC.