Wij zien de laatste tijd een grote toename in handhavingszaken bij gemeenten. Vooral de verzoeken voor handhaving in de woon- en leefomgeving vallen op. De achtergrond is er duidelijk in gelegen dat iedereen door de coronamaatregelen meer thuiszit en thuiswerkt, terwijl tegelijkertijd het aantal verbouwingen toeneemt. De capaciteit bij de handhavingsafdelingen is krap en door de coronamaatregelen waarbij ook thuisgewerkt moet worden en afstand moet worden gehouden, wordt het inspecteren niet gemakkelijker.
Bout Advocaten en Pro Facto geven u praktische tips om de handhavingsverzoeken te verwerken.
Beginselplicht tot handhaven
De beginselplicht tot handhaven schrijft voor dat gemeenten op een handhavingsverzoek van een inwoner moeten reageren. De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft bepaald dat een gemeente ondanks krappe bezetting en grote drukte niet geheel van handhaving mag afzien.
ECLI:NL:RVS:2014:1982;
Beleid dat inhoudt dat tegen overtredingen die in het handhavingsbeleid een lage prioriteit hebben in het geheel niet handhavend zal worden opgetreden, is rechtens niet aanvaardbaar, omdat daarmee het te handhaven wettelijk voorschrift wordt ondergraven. Dat het beleid van het college niet uitsluit dat tegen dergelijke overtredingen in de toekomst alsnog handhavend zal worden opgetreden, doet er niet aan af dat het beleid inhoudt dat tegen die overtredingen niet handhavend wordt opgetreden.
Wel mag een gemeente in beleidsregels prioriteiten stellen.
Prioriteitstelling is toegestaan om in het kader van doelmatige handhaving onderscheid te maken in de wijze waarop uitvoering wordt gegeven aan de handhavingstaak. Zo kan prioritering bepalend zijn voor de mate waarin toezicht wordt gehouden op de naleving van voorschriften. Ook mag prioritering inhouden dat bij bepaalde lichte overtredingen alleen naar aanleiding van een klacht of een verzoek van een belanghebbende wordt beoordeeld of handhavend moet worden opgetreden.
Bijzondere omstandigheden
Wanneer door een inwoner om handhaving wordt verzocht mag echter niet onder verwijzing naar de prioriteitstelling van handhaving worden afgezien.
ECLI:NL:RVS:2020:1410
Wanneer door een belanghebbende om handhaving wordt verzocht, kan echter niet uitsluitend onder verwijzing naar de prioriteitstelling van handhaving worden afgezien. Alleen onder bijzondere omstandigheden immers mag van handhaving worden afgezien. De keuze van een bestuursorgaan om in verband met een beperkte handhavingscapaciteit een bepaalde overtreding een lage prioriteit toe te kennen, geldt niet als een bijzondere omstandigheid. Het orgaan zal dus na een verzoek om handhaving een afweging moeten maken in het individuele geval, waarbij de belangen van de verzoeker worden betrokken. Bij deze afweging moet het bestuursorgaan bezien of het ondanks de prioritering in dit geval toch moet optreden.
Het resultaat van die afweging kan zijn dat van handhaving wordt afgezien, gelet op het karakter van het overtreden voorschrift, het daarbij betrokken algemene belang en de belangen van de verzoeker. Leidt de naar aanleiding van een verzoek van een belanghebbende uitgevoerde beoordeling of handhavend moet worden opgetreden daarentegen tot het nemen van een sanctiebesluit, dan levert dat op zichzelf geen strijd met het gelijkheidsbeginsel op ten opzichte van gevallen waarin niet om handhaving is verzocht en geen sanctiebesluit is genomen. In die gevallen doet zich immers niet de omstandigheid voor dat een verzoek is gedaan waarmee in de bestuurlijke afweging rekening moet worden gehouden.
De Afdeling stelt dus dat ook als het te handhaven voorschrift een lage prioriteit heeft gekregen, een op het voorliggende geval toegespitste belangenafweging moet worden gemaakt, waarbij bijzondere omstandigheden tot afzien van handhaving kunnen leiden.
Wat te doen?
Met een krappe bezetting en in een tijd waarin handhaven ook praktisch gezien lastig is, raden we het volgende aan om de grote stapel handhavingsverzoeken te kunnen verwerken:
- Stel beleid op met een prioritering van handhaving:
- eerst de zwaardere overtredingen;
- zonder handhavingsverzoek ten tijde van de corona crisis geen handhaving van lichte overtredingen;
- verzoeken om handhaving van lichte overtredingen pas na de handhaving van de zwaardere overtredingen.
- Beschrijf coronamaatregelen als een bijzondere omstandigheid, specifiek naast en aanvullend op de krappe bezetting voor handhaving en het grote aantal verzoeken.
- Omschrijf als bijzondere omstandigheid dat het feitelijk lastig is overal te inspecteren ten gevolge van de corona maatregelen van de rijksoverheid, waaronder te begrijpen afstand houden en thuis blijven.
Vragen
Pro Facto en Bout Advocaten hebben veel ervaring in het adviseren over specifiek handhavingsbeleid. Voor vragen kunt u altijd contact opnemen met Chantal Ridderbos-Hovingh (