We kijken terug op een geslaagd symposium subsidierelaties!
Dinsdag 16 oktober 2012 waren ruim zeventig vertegenwoordigers van subsidieontvangers en subsidieverstrekkers, met name gemeenten en provincies, aanwezig bij een door Pro Facto georganiseerd symposium over subsidierelaties. Uit veel rekenkameronderzoek dat we hebben uitgevoerd over subsidiebeleid blijkt dat subsidies over het algemeen gebrekkig op effectiviteit (kunnen) worden geëvalueerd, bijvoorbeeld omdat er geen toetsbare doelen en prestaties zijn afgesproken. De bevindingen van Pro Facto stemmen overeen met die van de Algemene Rekenkamer die in 2011 onderzoek deed naar dit onderwerp. Ook tijdens de vele cursussen over subsidieverstrekking die Pro Facto geeft, blijkt dat niet tot nauwelijks aandacht wordt besteed aan de evaluatie en effectmeting van verstrekte subsidies.
Tijdens het symposium stond kennisuitwisseling centraal met als doel handvatten te verkrijgen voor de vormgeving van subsidierelaties, de sturing daarop en het meten van de effecten van verstrekte subsidies.
Na een opening door Heinrich Winter, directeur van Pro Facto en bijzonder hoogleraar toezicht aan de RuG, gaf Anna Sibma, senior adviseur van Pro Facto, een schets van het juridisch kader van subsidieverstrekking. Sinds 1998 bevat de Algemene wet bestuursrecht een subsidietitel waarvan het doel is dat bestuursorganen weloverwogen besluiten subsidie te verstrekken. Een belangrijke bepaling van die subsidietitel is artikel 4:24 waarin de hoofdregel is neergelegd dat subsidies die op een wettelijk voorschrift berusten ten minste eens per vijf jaar moeten worden geëvalueerd. Deze evaluatieplicht houdt in dat verslag wordt gedaan van de doeltreffendheid en de effecten van de subsidie in de praktijk.
Marieke Gorrée van de Algemene Rekenkamer ging vervolgens in op het onderzoek Leren van subsidie-evaluaties en de Handreiking effectevaluaties van subsidies. Bij een effectevaluatie moet worden nagegaan of de gestelde doelen zijn behaald en of dat toegeschreven kan worden aan de verstrekte subsidies. Een goede effectevaluatie kan bijdragen aan de effectiviteit van subsidies, de beheersing van de overheidsuitgaven en een goede verantwoording over het subsidiebeleid. Volgens de Algemene Rekenkamer bieden veel subsidie-evaluaties onvoldoende informatie over de bereikte resultaten om een goed onderbouwde uitspraak te kunnen doen over de effectiviteit van de subsidie. Uit het onderzoek blijkt dat van alle effectevaluaties van subsidies gepubliceerd in de periode januari 2005 tot juli 2009 slechts 17% met zekerheid iets zeggen over (in)effectiviteit. Marieke Gorrée benadrukte dat het van belang is om al in een vroeg stadium aandacht te besteden aan de evaluatie van het beleid. Nagegaan moet worden of de beleidsdoelen voldoende specifiek en meetbaar zijn en of de beleidstheorie helder is. Bij het starten met een subsidieregeling moeten de monitoring en evaluatie al gepland worden. Van belang is de situatie bij start van de regeling te kennen (nulmeting) en te weten welke indicatoren gebruikt worden voor de effectevaluatie. Het onderzoeken van het causale verband tussen het effect en de verstrekte subsidie kan op verschillende manieren; door een experiment, een survey of bijvoorbeeld casestudy’s.
Op de praktijk werd ingegaan door Roel Luiten, beleidsmedewerker van de gemeente Leeuwarden en Paul Vlootman, directeur van welzijnsorganisatie Caleidoscoop.
Roel Luiten gaf aan dat in Leeuwarden gewerkt wordt met een programmabegroting waarin strategische doelen zijn opgenomen, die vervolgens zijn uitgewerkt in concrete subdoelen en waarbij telkens is aangegeven welke structurele en incidentele prestaties worden verricht om die doelen te bereiken. De gemeente Leeuwarden probeert inzicht te krijgen in de effecten van verstrekte subsidies op welzijnsterrein door te werken met de zelfredzaamheidsmatrix, de participatieladder en het scoren van collectieve activiteiten aan de hand van de sociale index. Met subsidieontvangers is afgesproken dat zij rekening en verantwoording afleggen met behulp van deze meetinstrumenten.
Bij Caleidoscoop wordt gewerkt met het model van Social Return on Investments (SROI) om het nut van het welzijnswerk aan te tonen. Paul Vlootman legde uit dat een SROI analyse antwoorden geeft op de volgende vragen: wat wordt er gedaan aan het probleem? Wie zijn daarbij betrokken? Wat verandert er voor de betrokkenen door de interventie? Wat levert de interventie op voor de betrokkenen? Hoe efficiënt en effectief is de interventie? De opbrengsten en besparingen worden in geld uitgedrukt en het resultaat van een SROI analyse is een rapportage waar een ratio uit komt. Deze ratio geeft weer wat de investering heeft opgeleverd. Voor meer informatie klik hier.
Meer weten over subsidieverstrekking? Op 20 en 27 november 2012 organiseren we een tweedaagse cursus subsidierecht. Op 4 december 2012 staat een jurisprudentiemiddag subsidierecht gepland.
Onderzoek naar uw subsidiebeleid? Voor diverse instanties hebben wij al onderzoek verricht naar de rechtmatigheid, doelmatigheid of doeltreffendheid van subsidieverstrekkingen. Ook voor uw organisatie kunnen wij een rol spelen. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Niko Struiksma, directeur Pro Facto.